In de openbare ruimte verstaan wij onder kapitaalgoederen wegen, wandel- en fietspaden, groen, bomen, speelvoorzieningen, riolering, oppervlaktewater, straatmeubilair, verlichting en strand. De kwaliteit van de kapitaalgoederen is van directe invloed op hoe trots onze inwoners zijn op hun gemeente. Maar ook op de veiligheid van de gebruikers
en voor de leefbaarheid, beleving, aanzien en de uitstraling van onze gemeente.

Het in stand houden van de kapitaalgoederen verdelen wij onder in:

• onderhoud (het op niveau houden voor dagelijks gebruik);
• beheer (het op niveau houden opdat de te verwachten levensduur wordt gehaald);
• vervanging (indien de huidige kwaliteit of situatie niet meer voldoet).

De raad heeft in 2016 het Integraal Beleidsplan Openbaar Gebied “De basis op orde” vastgesteld met bijbehorend kwaliteitsniveau en financiële paragraaf. Om een zo laag mogelijke claim te doen op de beperkte beschikbare financiële middelen is ‘sober en doelmatig’ het uitgangspunt. Prioriteit is het op niveau brengen van alle disciplines in de openbare ruimte. Voor de korte termijn laten wij kapitaalgoederen in een staat boven 'sober en doelmatig' in beeldkwaliteitsniveau terugvallen. De financiële middelen die wij aan deze kapitaalgoederen niet hoeven besteden, zetten wij in op kapitaalgoederen onder het gewenste beeldkwaliteitsniveau. De disciplines afval, begraafplaatsen en riolering hebben aparte financiële stromen. Begraafplaatsen blijven betaalbaar; we willen grafrechten in de hand houden, de kostendekkendheid laten we los.  In samenspraak met de begrafenisverenigingen  willen we onderhoud efficiënt inrichten. De pilot in Waarland zal in 2019 worden uitgevoerd. Het ruimen van graven waar geen huur meer voor wordt betaald maakt hiervan deel uit.

Tot 2028 zijn de financiële middelen (op basis van kengetallen) voor vervangingsinvesteringen niet toereikend om te voldoen aan het in het beleid opgenomen kwaliteitsniveau. Om hier een meer dan theoretisch meerjarig inzicht in te krijgen, is het gegevensbeheer op orde gebracht. Het project "Basis op Orde" is eind 2018 afgerond. In de kadernota 2020 willen we de effecten daarvan laten zien.
De beheerplannen zullen in de komende jaren opgesteld en geactualiseerd worden. Onder druk van beperkte financiële middelen zullen we voor uitvoering prioriteiten moeten stellen en de consequenties inzichtelijk maken.

Dekking meerjaren onderhoudsplan
Met het vaststellen van het beleidsplan openbaar gebied is ook besloten het budget voor het jaarlijks onderhoud en de vervangingsinvesteringen te laten groeien. In de periode tot  2028 groeit het budget naar € 11 miljoen met € 300.000,- cumulatief per jaar. Wanneer er elders in de begroting door een meevaller ruimte ontstaat, zowel incidenteel als structureel, nemen wij altijd in de overweging mee dit toe te kennen aan het openbaar gebied.

Op grond van het actuele Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) moeten investeringen in het openbaar gebied geactiveerd worden (lees: zichtbaar zijn op de balans). Dit staat haaks op ons uitgangspunt van zuiver begroten. Investeringen in het openbaar gebied zijn niet verhandelbaar en vormen dus geen vermogen van de gemeente. In overeenstemming met het BBV gaan we met de investeringen in het openbaar gebied als volgt om: de investering wordt geactiveerd en afgeschreven over de periode van de verwachte levensduur. Tegelijkertijd wordt een reserve gevormd van gelijke omvang waar gedurende de levensduur de afschrijvingslasten mee worden gedekt. Hierdoor schuiven we de lasten niet door naar de toekomst en voorkomen we dat op termijn een belangrijk deel van het budget opgaat aan rentelasten. In de jaren tot 2028, waarin het budget nog naar de gewenste omvang (€ 11 miljoen) moet groeien, kan het voorkomen dat bij een grote inhaalslag de benodigde voorziening niet in één jaar gevuld kan worden. Wanneer dit binnen vijf jaar wel kan, past het nog binnen het begrip zuiver begroten.

(ter informatie: 5 jaar is ook de wettelijke termijn voor immateriële activa, maar dit is te technisch voor in deze paragraaf)

Kapitaalgoed      Areaal      Eenheid
Wegen         3,2      km2
Straatmeubilair   15.000      stuks
Verkeersmeubilair   8.600      stuks

Van de circa 3,2 miljoen m2 verharding bestaat circa 1,4 miljoen m2 uit asfaltverharding en circa 1,8 miljoen m2 uit elementenverharding. Daarnaast beheert het hoogheemraadschap nog een groot aantal wegen in ons buitengebied. Zij willen dit areaal op termijn aan de gemeente overdragen. Gemeente wil hier niet zonder meer toe overgaan. In 2017 hebben hierover de eerste gesprekken plaatsgevonden. In 2019 blijven wij in gesprek, om te onderzoeken of er betere voorwaarden voor Schagen zijn te behalen.

Wij willen de openbare ruimte meer klimaatadaptief en toekomstbestendig maken. In ontwerpen van nieuwe projecten moeten wij rekening houden met het voorkomen van hittestress, wateroverlast en het verzorgen van meer waterinfiltratie in de bodem. Bij deze ontwerpen nemen wij ook de overige eisen en wensen mee die aan de openbare ruimte gesteld worden.

De keuze ‘sober en doelmatig’ van het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied betekent dat we de wegen grotendeels op CROW C-niveau in stand houden. Voor de toeristische centra van Schagen, Callantsoog en Petten doen we dit op een iets hoger CROW B-niveau. Op dit moment zitten de wegen gemiddeld nog op B-niveau. Op basis van het coalitieakkoord, bestaande kwaliteitsniveaus, verkeersveiligheid en samenhang met andere projecten hebben wij keuzes moeten maken ten behoeve van de investeringen voor 2018.

De burgertevredenheid kan naar verwachting stabiel blijven als het dagelijks onderhoud van de openbare ruimte (zwerfvuil, onkruidbestrijding) goed blijft en er een stijgende lijn komt in het verbeteren van de openbare ruimte.

Kapitaalgoed         Areaal   Eenheid
Openbare verlichting      12.000   lichtpunten
Electrische installaties      50   stuks
Afvalinzameling      20.000   huishoudens

Openbare verlichting
Goede openbare verlichting geeft sfeer, een gevoel van sociale veiligheid en vergroot de verkeersveiligheid. Het is daarom van belang dat wij de openbare verlichting goed op orde hebben. De meeste lichtmasten staan binnen de bebouwde kom. Ze worden gevoed via ongeveer 200 km kabel en 175 stuks voedingspunten. In 2018 zijn we gestart met het vervangen van alle verouderde, niet energiezuinige verlichting voor moderne LED armaturen. In de eerste helft van 2019 ronden we deze grote vervangingsoperatie af. Wij hebben daarna veel minder kosten voor storingsherstel. Bovendien zorgen we er ook voor dat CO2-uitstoot, energieverbruik en energiekosten gaan dalen.

Laadpalen
Het aantal voertuigen met geheel of gedeeltelijke elektrische aandrijving neemt toe.  Sinds oktober 2016 zijn we aangesloten bij MRA Elektrisch, die ons ontzorgt in het faciliteren van de aanleg van laadpalen. Inwoners die niet op eigen terrein kunnen parkeren, kunnen een laadpaal bij de gemeente aanvragen. Hiermee stellen we iedereen die dat wil en kan in staat om elektrisch te rijden.
De elektrische energie is 100% groen.

Energie
Ook in 2019 betrekken wij energie (elektriciteit en gas) van HVC via een inbestedingsconstructie. Het betreft 100% groene energie. Hiermee hebben we een betrouwbare partner gevonden met de juiste focus op verduurzamen.

Afvalinzameling
Binnen de gemeente zijn er feitelijk 3 afvalstromen te onderscheiden namelijk;

1. Bedrijfsmatig afval (inzameling door private afvalbedrijven);
2. Huishoudelijk afval (inzameling in opdracht van gemeente via HVC);
3. Zwerfafval (inzameling door buitendienst gemeente Schagen).

Het huishoudelijk afval wordt door HVC ingezameld. HVC is overeenkomstig de hernieuwde dienstverleningsovereenkomst verantwoordelijk voor het gehele pakket van afvalinzameling. Dit omvat het onderhoud en beheer van alle inzamelmiddelen, afvalverwerking en vermarkting. Hierbij is meer focus gekomen voor hergebruik en de circulaire economie. Afval is inmiddels geen afval meer, maar waardevolle grondstof. In Muggenburg en Nes Noord wordt voorjaar 2019 de nieuwe afvalinzameling ingevoerd. Verderop in het jaar zullen gemeente en HVC verdere maatregelen onderzoeken en desgewenst implementeren om de mate van restafval te verminderen en het hergebruik te bevorderen. De raad zal hiertoe een grondstoffenplan vaststellen.

De inzamelmiddelen voor het zwerfafval zijn eigendom van de gemeente Schagen. Hierbij kunt u denken aan de vele afvalbakken in recreatie- en winkelgebieden, op straat en strand en de zogenaamde afvalboeien op de strandopgangen aan de kust.

De kosten van de inzameling van huishoudelijk- en zwerfafval en overige straatreiniging (zoals veegmachine) worden jaarlijks verrekend in de afvalstoffenheffing. Verhoudingsgewijs wordt de afvalstoffenheffing voor 75% bepaald door het DVO-tarief van HVC en voor 25% door eigen toerekenbare kosten voor afvalinzameling en verwerking.   

Kapitaalgoed      Areaal   Eenheid
Bomen         33.500   stuks
Openbaar groen   3,6   km2
Speelvoorzieningen   900   stuks
Begraafplaatsen   10   stuks

Groen
Een groene omgeving maakt gelukkiger. Voor elke geïnvesteerde euro in groen, komt globaal 1,30 euro terug in de samenleving (beperken ziekteverzuim, verhoging WOZ, minder vandalisme, etc.). Ook is groen een belangrijk kapitaalgoed in relatie tot klimaatverandering. Zo wordt water langer vast gehouden bij stortbuien, waardoor het riool niet overbelast raakt. Bomen, struiken en planten hebben een koelende werking door verdamping via bladeren, schaduwwerking en het absorberen van warmte op zeer hete dagen. Het groen houden wij in stand op het niveau dat is vastgelegd in het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied en dat passend is voor de omgeving. Om dit te bewerkstelligen renoveren we ieder jaar een aantal groenvakken die niet meer aan het gewenste niveau voldoen. Het huidige beeld is wisselend. Een aanzienlijk deel is nog niet op gewenst niveau. Door inzet van burgerparticipatie kunnen bepaalde plekken binnen de gemeente (bijvoorbeeld stukken plantsoen bij woningen) worden opgewaardeerd. Hierdoor vergroten we ook de burgertevredenheid.

Schagen vindt groen belangrijk en laat dit zien door bomen te planten. Binnen het programma ‘’Schagen groeit door’’ wordt met projecten inhoud gegeven aan de ambitie om bomen te planten.  Met een groenimpuls stimuleert het programma doelen op het gebied van economie, leefbaarheid, landschap, duurzaamheid en ecologie. Een mooi voorbeeld is het project ‘’Fruitbomen op schoolpleinen’’, waar groot enthousiasme voor is onder scholen.

Bestaande bomen controleren wij in verband met de wettelijke zorgplicht periodiek op veiligheid en eventuele gebreken. De resultaten van deze inspecties geeft inzicht in de benodigde uit te voeren maatregelen om de bomen duurzaam in stand te houden. Momenteel wordt er in dit kader gewerkt aan een bomenbestek en een visie voor het Waldervaartpark.

Speelvoorzieningen & sportvelden
Speel- en sportvoorzieningen vergroten de leefbaarheid binnen de gemeente Schagen en hebben een directe positieve invloed op het geluk en de gezondheid van de inwoners van Schagen. De speeltoestellen controleren we jaarlijks 4 keer op veiligheid in verband met de wettelijke aansprakelijkheid voor de gemeente. Inmiddels liggen we op schema met het vervangen van speeltoestellen en zijn ondergronden aangepast. Er zijn ongeveer 27 sportclubs/verenigingen binnen gemeente Schagen die gebruik maken van diverse sportvelden (gras, kunstgras, kunststof en asfalt). Dit zijn clubs gericht op de sporten voetbal, handbal, atletiek, rugby, schaatsen, honkbal en hockey. Zoals afgesproken in het accommodatiebeleid zullen sportclubs/verenigingen meer en meer zelfredzaam moeten worden, beginnend met het onderhoud van de voorzieningen.

Kapitaalgoed      Areaal   Eenheid
Oppervlaktewater   80   hectare
Civiele kunstwerken   700   stuks
Strand         15   km
Riolering      446   km

Oppervlaktewater en riolering
De gemeente heeft de zorg voor oppervlakte-, grond-, hemel- en afvalwater. Wij hebben gewerkt aan een vernieuwd rioleringsplan dat inspeelt op de toekomstige Omgevingswet. Dit hebben wij gezamenlijk gedaan met onze partners in de (afval)waterketen: de gemeenten Hollands Kroon, Den Helder, Texel en het hoogheemraadschap. Beheer en onderhoud worden in 2019 gecontinueerd.

Kunstwerken
Met kunstwerken bedoelen we de civieltechnische kunstwerken, zoals bruggen, duikers, kade- en keermuren. Ook ‘harde’ oeverbeschermingen en oeverconstructies rekenen we tot dit areaal. Die hebben een totale lengte van 35 kilometer.
In 2019 wordt een deel van de oeverbeschoeiing omgevormd naar meer natuurlijke oevers.

Strand
Vanwege ingediende bezwaren bij de Raad van State tegen het bestemmingsplan is de aanleg van nieuwe strandhuisjes en strandpaviljoens in Petten nog niet van start gegaan. Door een adviesaanvraag bij het Europees Hof is de verwachting dat de Raad van State pas in 2019 uitspraak zal doen. Bij een positieve uitspraak kunnen deze plannen in 2019 verder worden uitgevoerd. Dit betekent dan dat de benodigde infrastructuur op en naar het strand zal worden uitgebreid.

Havens
Binnen de gemeente Schagen hebben we de beschikking over twee havens, namelijk een industriehaven en een recreatiehaven. De industriehaven is een kleinschalige gemengde binnenhaven waar de havengerelateerde kernactiviteit bestaat uit grondstoffenoverslag door binnenvaartschepen. De periodieke baggerwerkzaamheden van de industriehaven zijn in ons baggerprogramma opgenomen. Enkele jaren geleden is de kadermuur aan de kant van de firma Spaansen vervangen. Op korte termijn zijn financiële risico's hiermee weggenomen. De huidige kwaliteit van deze industriehaven is conform ons beleidsuitgangspunt sober en doelmatig. De bestaande infrastructuur en de toegestane milieucategorie 5 biedt kansen om verder te specialiseren in de overslag van goederen met een hoge milieucategorie, bijvoorbeeld asfalt of grondstoffen voor de agrisector.

De recreatiehaven Schagen is in eigendom van de gemeente en wordt beheerd door de Stichting recreatiehaven. De stichting verzorgt de gehele exploitatie van de haven (verhuur en administratie vaste ligplaatsen en passantenplaatsen, aanstelling havenmeesters, netjes op orde houden haven, promotie etc. De stichting stelt jaarlijks een jaarverslag op. De stichting heeft aangegeven op termijn te willen stoppen. De gevolgen hiervan moeten nog worden onderzocht. De recreatiehaven is de laatste jaren aanzienlijk opgeknapt (oude boten zijn d.m.v. handhaving verwijderd) en is er geïnvesteerd in het onderhoud en het uiterlijk van de recreatiehaven. Er is sprake van een kwalitatief hoog onderhoudsniveau. Hierdoor is het een visitekaartje voor de gemeente Schagen en heeft het een grote aantrekkingskracht op toerisme.

De meerjaren onderhoudsplanning (MJOP) voor de gebouwen vindt zijn oorsprong in 2014. Alle gebouwen zijn toen na een 0-meting in de software van O-prognose gezet. De uitgaven voor het planmatige onderhoud worden overgenomen in de begroting.

Jaarlijks actualiseren we het MJOP. Actualiseren houdt hier in dat we bepaalde grotere onderhoudswerken nauwkeuriger in de tijd kunnen plannen, en sommige daarvan kunnen uitstellen of juist eerder gaan uitvoeren.
Zo houden wij een goed actueel beeld van de bouwkundige staat, de onderhoudsplanning en daarmee van de bruikbaarheid van de panden voor de bedoelde functie, nu en in de toekomst.

Voor gebouwen geldt in het algemeen dat we onderhoud uitvoeren op het niveau van conditie 3: (‘redelijke conditie, plaatselijk lichte veroudering, functievervulling van bouw- en installatie delen niet in gevaar’).

Op basis van de onderhoudsprognose doteren we jaarlijks een gelijk bedrag in reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen.
De verduurzaming van de gebouwen hebben we uitgewerkt in de energieaudits die in 2016/2017 zijn gemaakt. De uitvoering van deze verduurzaming is gepland voor de jaren 2019, 2020 en 2021.
De uitgaven hiervoor hebben we in die planjaren verwerkt in het MJOP, en om die reden is de jaarlijkse dotatie aan de reserve verhoogd met € 50.000,-. Dit bedrag wordt structureel overgeheveld vanuit de exploitatie van de gebouwen en betekent dus geen verzwaring van de begroting.
Waar mogelijk passen we de maatregelen bij de gebouwen in op een natuurlijk moment (geen zonnepanelen op een oud dak, eerst dakbedekking vernieuwen).